Laten we beginnen met een paar voorbeelden;
Kinderen die overlijden in Afrika doordat ze verhongeren. Deelnemers aan expeditie Robinson die zo uitgemergeld het eiland verlaten dat ze opgenomen moeten worden of zwaar ondergewicht hebben opgelopen. Jongens en meisjes die op jonge leeftijd te maken krijgen met anorexia en doodgaan vanwege ondervoeding… Weten deze niet waar dat magische knopje voor de spaarstand zit? Hoe zit dit nou prcies met die spaarstand? Lees verder! 😱
Waar komt de opvatting spaarstand vandaan?
De claim spaarstand wordt vaak gemaakt door mensen die niet meer afvallen. Dit kan mensen betreffen die voorheen wel afvielen en ineens op dezelfde hoeveelheid calorieën niet meer afvallen. Hierbij ontstaat de gedachten dat het lichaam een spaarstand heeft geactiveerd als verklaring voor het niet meer verliezen van gewicht. Wanneer mensen met een medische achtergrond deze bewering ondersteunen en aangeven dat mensen daadwerkelijk in een spaarstand staan wordt dit vanzelfsprekend aangenomen. Deze hypothetische spaarstand klinkt in ieder geval wel gunstig bij een Apocalyps of hongerwinter natuurlijk, wij zijn voor!
Lees voordat je verder gaat eerste ons artikel > Waar bestaat je verbranding uit
Wat gebeurt er bij een energietekort met mijn energieverbruik?
Wanneer je wilt afvallen en in een energietekort gaat zitten gaat het lichaam er alles aan doen om niet af te vallen. Dit noemen we met een duur woord: homeostase.
Homeostase: De constante wil van het lichaam om in evenwicht te blijven. Is je lichaamstemperatuur lager dan normaal, dan gaan mensen rillen om zo warmte op te wekken en de lichaamstemperatuur naar 37 graden te brengen. Heb je koorts, ga je zweten om af te koelen.
Als je kijkt naar BMR, TEF, EAT en NEAT waar zou je lichaam de meeste energie kunnen besparen? Eigenlijk nergens behalve bij NEAT, het gedeelte beweging wat bewust en onbewust plaats vindt. Het tikken met je voet, zenuwachtig met je vingers bewegen, het stukje wandelen wat je normaal gesproken in de middag doet, al deze beweging neemt bewust of onbewust af. De motivatie om een stukje te gaan wandelen of de trap te nemen daalt wanneer je in een energietekort zit, dus zal je dit sneller een keer overslaan of gewoonweg stoppen met dit te doen.
We weten met zijn allen dat alle beweging energie kost. Door deze afnamen in beweging daalt het energieverbruik van het lichaam. Wanneer je veel bent afgevallen draag je minder gewicht met je mee waardoor je dagelijkse beweging ook minder energie kost. Een lichaam van 100+ kilo met een hoog vet% de hele dag rondslepen, trap op, trap af, winkel in winkel uit kost aanzienlijk meer energie dan wanneer je door het leven huppelt met een gezond gewicht.
De combinatie van de daling van NEAT en het steeds verder oplopende gewichtsverlies zorgt ervoor dat je energieverbruik minder wordt. De spaarstand bestaat dus niet! Wanneer jij daadwerkelijk 500 calorieën per dag neemt (raden wij absoluut af!) voorzie jij je lichaam van te weinig energie voor zijn vitale functies. Dit betekent dat je lichaam andere energiebronnen gaat aanspreken zoals vet én in dit extreme geval ook spiermassa om jezelf van de benodigde energie te voorzien om in leven te blijven. Houd je dit lang vol (voorbeeld: anorexia), dan vreet je lichaam zichzelf letterlijk op om in leven te blijven.
Waarom val ik dan niet af?
Ervan uitgaande dat je een gezond persoon bent neem je te veel calorieën tot je en is de energie die er binnenkomt gelijk aan hetgeen je verbruikt of zelfs hoger. Een veel voorkomend probleem hier is onderrapportage. Je krijgt gewoonweg meer calorieën binnen dan je denkt. Dit is by far het meest voorkomende probleem waarom mensen niet afvallen. Onderzoek laat zien dat mensen tot wel 1000 calorieën kunnen onderraporteren. Zelfs bij diëtisten is onderrapportage tot wel 600 calorieën te zien #shocking
Hoe los je dit op? Dit kan op verschillende manieren opgelost worden. Neem bijvoorbeeld eens alleen maar voorverpakte voeding uit de supermarkt, weeg alles af en voer het in in een calorie tracker (MyFitnessPal bijvoorbeeld). Zo is het extra makkelijk te tracken hoeveel calorieën je binnen krijgt. Wat je ook kunt doen is simpelweg minder gaan eten of meer bewegen. Structureel foutief meten = ook meten. Je zult vanzelf op een punt komen dat je weer afvalt.
Wanneer je minder dan 1000 calorieën neemt per dag kom je in de spaarstand.
FABEL. Wanneer je ons artikel over het metabolisme en het bovenstaande goed hebt gelezen kon je deze conclusie waarschijnlijk ook al trekken. Wat kan er wel gebeuren wanneer je daadwerkelijk 1000 calorieën per dag neemt? Lees de alinea hierboven nogmaals, dit is wat er gebeurt. Afhankelijk van het feit of 1000 calorieën een energietekort, energie onderhoud of een energieoverschot is zal je lichaamsgewicht veranderen.
Voorbeelden BMR (Basale verbranding):
- Man – 80 kilo – normaal vet% (15% ongeveer) – BMR à 1822kcal
- Vrouw – 65 kilo – normaal vet% (24% ongeveer) – BMR à 1437kcal
De bewering dat je onder 1000 calorieën in een spaarstand komt is totaal ongefundeerd. Er is ook geen wetenschappelijk bewijs voor deze bewering. Wanneer je enorme tekorten hebt op het gebied van specifieke vitamine en/of micronutriënten kan het wezen dat je schildklier minder gaat functioneren. Dat betekent dat je dit tekort moet aanpakken en met de juiste voedingsmiddelen gaat aanvullen óf suppleren. In de meeste gevallen is het wijzen van iemand op zijn of haar spaarstand een andere manier van zeggen “Ik weet niet hoe ik je verder kan helpen” of een gebrek aan kennis. Helaas gebeurt dit in praktijk nog verdomd vaak. In de meeste gevallen houdt iemand wel op met deze fabel verkondigen op het moment dat je vraagt: waarom gaan die mensen in Afrika dan dood van de honger? Jaaaa, maar die zijn de spaarstand al voorbij. Yeah right. Lul wat krom is maar recht, maar ons bedonder je niet.
Uitzonderingen
Laten we één ding vooropstellen: Het bovenstaande geld voor gezonde personen. Heb jij een metabole aandoening, traag werkende schildklier (komt minder vaak voor dan mensen denken), enorme tekorten van vitamines en/of micronutriënten, gebruik je medicatie zoals antidepressiva wat van invloed kan zijn op je gewicht, dan zit dit verhaal net iets anders in elkaar.
Side note: Vrouwen die hun maandelijkse cyclus hebben kunnen ook in één keer aankomen in een energietekort. Ook dit heeft met hormonen te maken. Zout gegeten? Je kan zwaarder zijn. Veel stress? Je kan zwaarder zijn. Dit zijn allemaal ‘acute’ reacties van het lichaam. In dit artikel hebben we het over langdurig niet afvallen.
Helaas worden deze uitzonderingen zelfs door medische professionals meer dan eens over het hoofd gezien en wordt er verwezen naar de spaarstand. Wij hebben hier zelf ook ervaring mee met de begeleiding van onze cliënten. Huisartsen/diëtisten kunnen soms echt een pain in the ass zijn wat dit betreft en het is echt flink doorbeuken wil je iets voor elkaar krijgen. Bij de huisarts zijn ze namelijk niet zo happig op het toedienen van hormonen.
Wil je meer weten over een traag of snelwerkende schildklier en de mogelijke oorzaken klik dan hier.
PS maak je gebruik van de pil of andere hormonale anticonceptie kan dit ook van invloed zijn op je energieverbruik.
Conclusie
- Er bestaat geen spaarstand.
- Met name de verbranding door NEAT neemt af waardoor je lichaam minder energie verbrand. Wil je dit een naampje geven noem het dan een tool van je lichaam die ingezet kan worden om effectiever om te gaan met de beschikbare energie in het lichaam.
- De meest voorkomende reden van het niet afvallen is onderrapportage. Probeer eens een paar dagen enkel voorverpakte producten te nemen zodat je het aantal calorieën dat je neemt nauwkeuriger kan tracken.
- Neem jij daadwerkelijk extreem weinig calorieën (wat voor de meeste mensen onder de 1000 calorieën is) dan val je af. Is dit niet het geval dan is er sprake van onderrapportage óf een van de uitzonderingen. Onze ervaring is dat het in 95% van de gevallen om onderrapportage gaat.
- Tot slot: De spaarstand is bullshit, er is nul wetenschappelijk bewijs voor een zogenaamde spaarstand. Het wijsmaken dat iemand op een spaarstand staat is kwalijke misleiding door onkunde (waar helaas nog veel sprake van is binnen de voeding-, sport- en coachingswereld) waar je terecht boos om mag woorden. Vertel de mensen die verhongeren en hierdoor overlijden maar even doodleuk dat ze die spaarstand maar beter aan hadden moeten zetten.
- Uitzonderingen: metabole aandoeningen, traag werkende schildklier, overige medicatie wat van invloed op je gewicht kan zijn zoals veel anti-depresiva. Ps: Betreft nog steeds geen spaarstand.
Heb je het idee dat jij in de spaarstand zit of heb je behoefte aan begeleiding met je voeding? Neem contact met ons op via ons contactformulier (linkje plaatsen) of stuur ons een bericht via @mylifestyleplan op instagram.
Ga terug naar het overzicht